ಸೈಕ್ಷಣಿಕ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ನೆನಪು

 

ಪರಿಚಯ:

ಸೈಕ್ಷಣಿಕ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಕಲಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಕ್ರಿಯೆ ವಾಗಿದೆ. ಕಲಿಕೆ ಎಂದರೆ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಹೊಸತನವನ್ನು ತರುವುದು ಅಥವಾ ಹೊಸ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಆದರೆ ಕಲಿತದ್ದನ್ನು ಮರೆತುಹೋಗಿದರೆ ಕಲಿಕೆಯ ಪ್ರಯೋಜನವೇ ಇಲ್ಲ. ಇದರಿಂದಾಗಿ "ನೆನಪು" ಎಂಬ ಮನೋವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕ್ರಿಯೆ ಕಲಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಕಲಿತ ವಿಷಯವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ, ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗೂ ಅದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವೇ ನೆನಪು.

ನೆನಪಿನ ಅರ್ಥ:

ನೆನಪು ಎಂದರೆ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಹಿಂದೆ ಪಡೆದ ಅನುಭವ, ಕಲಿತ ವಿಷಯ ಅಥವಾ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು  ವಿಚಾರಗಳು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ಸಮಯಬದ್ಧವಾಗಿ ಮತ್ತೆ ಅದನ್ನು ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳುವ (Recall) ಅಥವಾ ಗುರುತಿಸುವ (Recognition) ಕಾರ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಯ ನಡುವಿನ  ಅಂತರ ಸಂಬಂಧ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು.

ನೆನಪಿನ ಕಾರ್ಯಗಳು (Processes of Memory):

 ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಮೂರು ಹಂತಗಳು ನೆನಪು  ನಡೆಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ:

1. ಸ್ವೀಕರಣ (Encoding): ಹೊಸ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಮೆದುಳಿಗೆ ದಾಖಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

2. ಸಂಗ್ರಹಣೆ (Storage): encode ಆಗಿದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಚಿರಸ್ಥಾಯಿಯಾಗಿ ಅಥವಾ ಕೇವಲ ಕೆಲಕಾಲದವರೆಗೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

3. ಪುನಃ ಸ್ಮರಣೆ (Retrieval): ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನಾವು ಬೇಕಾದಾಗ ಮೆದುಳಿನಿಂದ ಹೊರತೆಗೆದು ಬಳಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ.

ನೆನಪಿನ ಪ್ರಕಾರಗಳು (Types of Memory):

1. ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ನೆನಪು (Sensory Memory): ಕೆಲ ಸೆಕೆಂಡುಗಳು ಮಾತ್ರ ಇರುವುದು.

2. ಅಲ್ಪಕಾಲದ ನೆನಪು (Short-term Memory): 20–30 ಸೆಕೆಂಡುಗಳವರೆಗೆ ಇರುವುದು.

3. ದೀರ್ಘಕಾಲದ ನೆನಪು (Long-term Memory): ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಜೀವಿತಾವಧಿಯವರೆಗೂ ಇರುವುದು.

4. ತಕ್ಷಣದ ನೆನಪು (suddenly memory ): ಸೀಮಿತ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ನೆನಪು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದೇ ತಕ್ಷಣ ನೆನಪು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಬಸು,ಕಾರು,ಪೆನ್ನು 

5. ಯಾಂತ್ರಿಕ ನೆನಪು( machine memory ) ಒಂದು ವಿಷಯವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಿಕೊಂಡು ಕಂಠ ಪಾಠ ಮಾಡುವ ಯಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಬರೆಯುವುದನ್ನು ಯಾಂತ್ರಿಕ ನೆನಪು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ.

ನೆನಪಿಗೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಅಂಶಗಳು (Factors Influencing Memory):

• - ಗಮನ (Attention)
• - ಪುನರಾವೃತ್ತಿ (Repetition)
• - ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಕಲಿಕೆ (Meaningful Learning)
• - ಆಸಕ್ತಿ (Interest)
• - ಮನಃಸ್ಥಿತಿ (Mental State)
• - ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಮತ್ತು ನಿದ್ರೆ (Rest & Sleep)
• - ಅಭ್ಯಾಸ ( study)
• - ವಿಶ್ರಾಂತಿ ( rest)

ನೆನಪನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಉಪಾಯಗಳು:

1. ಪುನರಾವೃತ್ತಿ

2. ಸೃಜನಾತ್ಮಕ ಕಲಿಕೆ

3. ಅರ್ಥಮಯ ಕಲಿಕೆ

4. ಸಾಮೂಹಿಕ ಚರ್ಚೆ

ಸೈಕ್ಷಣಿಕ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ನೆನಪಿನ ಪಾತ್ರ:

- ಕಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸತತತೆಯು ನೆನಪಿನಿಂದ ಸಾಧ್ಯ.

- ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ಉತ್ತಮ ನೆನಪು ಅಗತ್ಯ.

- ಶಿಕ್ಷಕರು ಪಾಠ ಮಾಡುವ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಪುನರಾವೃತ್ತಿ, ದೃಶ್ಯ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಬಳಕೆ, ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ನೆನಪಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಬಹುದು.

ಮುನ್ಸೂಚನೆ ಮತ್ತು ಬೋಧನಾ ತಂತ್ರ:

ಶಿಕ್ಷಕರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ನೆನಪಿನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಪಾಠವನ್ನು ರೂಪಿಸಬೇಕು. ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು, ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರ ವಿಧಾನ, ಚಟುವಟಿಕೆ ಆಧಾರಿತ ಕಲಿಕೆ – ಇವೆಲ್ಲವೂ ನೆನಪು ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತವೆ.

ಉಪಸಂಹಾರ:

ಒಬ್ಬ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಧನೆಯು ನೆನಪಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ. ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಕಲಿತ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳುವ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದು ಅಗತ್ಯ. ಶಿಕ್ಷಕರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ, ಹಾಗೂ ಅಧ್ಯಯನದ ವಿಧಾನ—all combine together—to strengthen memory and lead to effective learning.

Written by Harivu Habba

We are Creative Blogger Theme Wavers which provides user friendly, effective and easy to use themes. Each support has free and providing HD support screen casting.